Kupačice (Na plaži) Save Šumanovića

U Jugoslovenskoj zbirci Kabineta grafike čuva se 78 crteža Save Šumanovića iz različitih perioda njegovog stvaralaštva, a po svom umetničkom značaju, po reprezentativnosti i monumentalnosti izdvaja se rad Kupačice (Na plaži), otkupljen iz privatnog vlasništva za Narodni muzej 1967. godine. Crtež je rađen kao studija za istoimenu sliku iz 1929. koja je u vlasništvu Galerije Matice srpske u Novom Sadu.

Ranija Šumanovićeva faza iz sredine 1920-ih, tj. vremena posle njegovog drugog boravka u Parizu (1925-1928), jednim svojim segmentom obeležena je i crtežima sa predstavama ženskih aktova i poluaktova, pojedinačnih ili u grupi, u jednostavnijim ili složenijim kompozicionim celinama, najčešće pejzažima,  u duhu umerene postkubističke ili neoklasicističke lotovske stilizacije, što će kasnije umetnik razviti u jedan drugačiji, metodološki sistematičniji i potpuno zaokružen pristup. Po lotovski geometrizovanoj mreži izlomljenih linija koje uokviruju dva ležeća ženska akta, pretpostavlja se da je crtež Kupačice urađen najkasnije 1928. godine. Kompozicija je klasicističko-pusenovski rešena, sugestivna, figure skulptorski modelovane, forme su mekše ali još uvek sa kubističko-sezanističkim ostacima s početka dvadesetih godina 20. veka koji se konkretno prepoznaju u građenju pozadine.

Sava Šumanović, Kupačice, 1929

Šumanovićev kasniji period, posle definitivnog povratka iz Pariza, od 1935 – 1938. na izvestan način je obeležen i njegovom izolacijom od javnosti umetničkog okruženja, boravkom u rodnom Šidu u kojem se oporavljao posle bolesti, i paralelno, moglo bi se reći –fetišističkim posvećenjem jednoj temi, emotivno i psihološki opsesivnoj seriji tipskih kupačica, tzv. Šidijanki, variranoj u preko 60 slika i 100 crteža (u Kabinetu grafike ima oko 30 studija). Kao zaokružen ciklus Šidijanke su bile predstavljene na Šumanovićevoj samostalnoj izložbi  u Beogradu 1939. godine, što se može smatrati krajem njegove potrebe za distanciranjem od spoljnjeg sveta i istovremenim okončanjem apsolutne posvećenosti ovoj, uslovno rečeno, tematskoj celini.

Gordana Stanišić, muzejski savetnik