ARHEOLOŠKO NASLEĐE KURŠUMLIJE

U periodu realizacije projekta Arheološko nasleđe Kuršumlije (2013 – 2019.), obavljeno je sistematsko rekognosciranje teritorije opštine Kuršumlija u Topličkom okrugu, jedne od najvećih opština u Srbiji sa 90 naseljenih mesta (površine 952km2). Projekat se realizuje u saradnji Narodnog muzeja u Beogradu sa Narodnim muzejem Toplice u Prokuplju. Rukovodioci projekta su mr Slobodan Fidanovski (u periodu 2013-2015.) i dr Emina Zečević (e.zecevic@narodnimuzej.rs).

Staro i savr. groblje Gornje Trebinje

Ivan kula

Projekat je koncipiran sa ciljem sistematskog evidentiranja i dokumentovanja arheološkog nasleđa putem rekognosciranja i sondažnog iskopavanja izabranih lokaliteta, koristeći se podacima sa ranijih obilazaka terena od strane nadležnih ustanova zaštite, kao i kroz proveru istorijske, etnološke i topografske građe. On se pokazao veoma važnim s obzirom da je reč o opštini tranzitnog karaktera, koja se u velikom delu graniči sa teritorijom Kosova i Metohije, a pri tom jednoj od najnerazvijenijih i veoma slabo naseljenih (prema popisu iz 2011. godine sa nešto više od 21.000 stanovnika). Nenaseljenost, veliki odliv stanovništva i izrazito brdsko-planinski karakter teritorije opštine predstavljali su veliko ograničenje u realizaciji projekta, ali su nametnuli delom izmenu dinamike i predmeta istraživanja. Tako je evidentirano više od 270 nalazišta i lokacija različitog karaktera i sadržaja, osim arheoloških lokaliteta (ostaci naselja, utvrđenih naselja i utvrđenja, groblja i nadgrobni belezi, crkveni i drugi sakralni objekti, ostaci rudarskih radova i starih saobraćajnica, kamena plastika itd.) i kultnih mesta i lokacija sa crkvenim građevinama i grobljima novijeg i savremenog doba. Pronađen je i prikupljen i raznolik pokretni arheološki materijal (grnčarija, tehnička keramika, razni komadi oruđa i oružja, novčići), koji sve skupa svedoče o bogatom kulturno-istorijskom nasleđu ove oblasti u dolinama Toplice i Kosanice i njihovih pritoka, poznatoj po izvorima lekovitih voda i prirodnim ležištima ruda eksploatisanih u svim epohama prošlosti.

Sveti Nikola Kuršumlija

Ostaci crkve sv.Petke kod Stožinića Degrmen

Tokom 2015. godine obavljena su i manja sondažna iskopavanja na potesima Šanac-Karaula i Šanac-Padina, u samoj Kuršumliji, na vrhu i u podnožju padine iznad zaravni sa ostacima manastirskog kompleksa crkve Sv. Nikole, zadužbine Stefana Nemanje, rodonačelnika dinastije Nemanjića. U trajanju od svega nekoliko dana utvrđeni su položaj i ostaci objekta, verovatno naselja 12. veka, otkriveni još davne 1976. godine izvan prvobitne manastirske porte na potesu Šanac.

Projekat je realizovan uz veliku materijalnu i logističku podršku Skupštine opštine Kuršumlija, Turističke organizacije i Narodne biblioteke Kuršumlija, a naročito AD “Planinka“ iz Kuršumlije i mnogij pojedinaca.