Osnovni elementi politike razvoja zbirki Narodnog muzeja su:

  1. Zbirke Narodnog muzeja razvijaju se otkupom, poklonom, razmenom, kopiranjem i na osnovu terenskih istraživanja, posebno arheoloških iskopavanja.
  2. Zbirke Narodnog muzeja, imajući u vidu njegovu matičnu ulogu za arheološku i numizmatičku građu, kao i umetničku građu do početka 20. veka, kao i centralni položaj u muzejskoj mreži Srbije, trebalo bi da sadrže najreprezentativnija i vrhunska istorijsko-umetnička dela, kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja, kao i ona koja najadekvatnije predstavljaju slojeviti, raznovrsni multikulturni razvoj i civilizacijske promene na području današnje Srbije, odnosno na tlu centralnog Balkana i najbližeg okruženja, od praistorijskih vremena do poznog srednjeg veka, kao i ključne umetničke pravce i stilove u nacionalnoj i stranoj umetnosti od srednjovekovnog perioda do danas.
  3. Redovnim revizijama zbirki Muzeja mogu se utvrditi i dela/građa koja svojim svojstvima ne zadovoljavaju kriterijume reprezentativnosti, jedinstvenosti ili adekvatnog predstavljanja razvoja na području Srbije i regiona, tj. dela ili građa  koja nisu više, na osnovu daljeg razvoja zbirke, tipični ili adekvatni predstavnici kultura ili civilizacijskog razvoja u regionu i postoje karakterističniji primerci u prikupljenom fondu. Ta dela/građa mogu se izdvojiti iz celine zbirke u posebnu studijsku zbirku, mogu se ponuditi u razmenu, mogu se ustupiti drugom muzeju.
  4. Dela/građa koja su poklonom dospela u Muzej, a koja nisu istorijsko-umetnička dela ili građa koju Muzej prikuplja (arheološka, numizmatička i umetnička građa sa područja današnje Srbije, tj. centralnog Balkana i okruženja ili Evrope) i nemaju svojstva reprezentativnosti, jedinstvenosti ili adekvatnog predstavljanja razvoja u regionu, treba da se, nakon revizije, izmeste u posebnu Zbirku poklona Narodnom muzeju.
  5. Ukoliko se do dela/građe dolazi otkupom, poklonom ili razmenom Narodni muzej je obavezan da utvrdi poreklo dela/građe, tj. da utvrdi da li je delo/građa otuđeno od pravih vlasnika.

Arheološka i numizmatička građa (zbirke Odeljenja za arheologiju, Arheološkog muzeja Đerdapa, Odeljenja za srednji vek i Odeljenja za numizmatiku)

  1. Narodni muzej trebalo bi da učestvuje u istraživanjima svih lokaliteta od izuzetnog značaja na području Srbije, kao i u istraživanjima lokaliteta od velikog značaja, a u saradnji sa lokalnim i regionalnim muzejima, nadležnim ustanovama za zaštitu nepokretnih spomenika i naučnim ustanovama. Sa ovih istraživanja, Narodni muzej bi u svoje zbirke uvrstio samo određena kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja, a na osnovu predloga Komisije za utvrđivanje smeštaja predmeta sa arheoloških istraživanja i odluke Minstarstva kulture i medija. Posebno se ovo odnosi na muzeje u kojima nema uslova za izlaganje izuzetnih nalaza. Muzej se obavezuje da vlasnicima izradi kopije ovih predmeta.
  2. Narodni muzej trebalo bi da podstiče istraživanja područja koja predstavljaju arheološki nedovoljno poznate oblasti i da učestvuje u realizaciji arheološke karte Srbije. Sa ovih istraživanja, Narodni muzej bi u svoje zbirke uvrstio samo određena kulturna dobra od izuzetnog i velikog značaja, kao i odabranu građu koja najadekvatnije ilustruje razvoj materijalne kulture (karakteristične predstavnike kultura).
  3. Komisija za utvrđivanje smeštaja predmeta koji potiču sa arheoloških iskopavanja Narodnog muzeja ima, od 1997. godine, mogućnost uvida u sav materijal koji potiče sa arheoloških istraživanja u Srbiji i ovlašćenje da odluči o njegovom finalnom smeštaju. Osim brige o adekvatnom smeštaju i eventualnih sporova oko teritorijalne nadležnosti pojedinih lokalnih i regionalnih muzeja, ova Komisija ima mogućnost da među predmetima koji uživaju prethodnu zaštitu predloži za zbirke Narodnog muzeja one koje imaju status kulturnog dobra od izuzetnog značaja.
  4. Arheološke zbirke Narodnog muzeja razvijaju se i na osnovu materijala koji potiče van konteksta iskopavanja. Prilikom otkupa ili poklona, prednost ima materijal koji potiče sa teritorije današnje Srbije i najbližeg okruženja, posebno nalazi izuzetnog i velikog značaja, kao i nalazi koji tipološki, hronološki ili na osnovu provenijencije dopunjavaju sliku o razvoju kultura ili civilizacija, naročito nalazi koji do sada nisu uopšte zastupljeni u zbirkama Muzeja.
  5. Kada je reč o numizmatičkoj građi koja potiče van konteksta arheoloških iskopavanja, prednost imaju retke emisije novca, primerci kovanja iz kovnica koje su bile aktivne na području Balkana, primerci koji dopunjavaju sliku o monetarnoj cirkulaciji, odnosno oni koji su bili u opticaju na teritoriji današnje Srbije, a poseban prioritet imaju ostave, odnosno zatvoreni skupni nalazi sa topografskom odrednicom, kao i primerci koji uopšte nisu zastupljeni ili su zastupljeni sa nedovoljnim brojem primeraka (pet i manje primeraka).

Umetnička dela (zbirke Odeljenja za istoriju novije umetnosti, Odeljenja za srednji vek i Galerije fresaka)

  1. Zbirke koje sadrže umetnička dela trebalo bi da predstave ključne umetničke pravce i stilove posebno u nacionalnoj umetnosti, kao i u stranoj umetnosti od srednjovekovnog perioda do danas, tj. presek umetničkog razvoja, na osnovu umetnika i dela bez kojih ne bi bilo moguće celovito sagledavanje pre svega srpske umetnosti, a potom i jugoslovenske umetnosti 20. veka. Zbirke strane umetnosti, u okviru mogućnosti Muzeja, trebalo bi da prikažu razvoj tendencija od renesanse do 2. svetskog rata.
  2. S obzirom na karakter umetničkih zbirki Muzeja i matičnu funkciju koju Muzej ima, zbirke bi trebalo da poseduju najznačajnija i reprezentativna dela nastala do 20. veka i da kompletno budu zastupljene tendencije osnovnih likovnih disciplina kao što su slikarstvo, skulptura, crtež i grafika u 20. veku. To podrazumeva bilo najznačajnija dela velikih umentika u različitim fazama ili samo najznačajnije radove osvedočenih umetnika ili najreprezentativnije radove za određene discipline. Međutim, kada je u pitanju 21. vek, zbirke ne treba da uključuju nove discipline (npr. instalacije, video radove, digitalnu umetnost), što je prevashodno polje interesovanja savremene umetnosti, ali treba da uključuju reprezentativna dela umetnika osvedočenih u likovnoj kritici, u istoriji umetnosti, na međunarodnim manifestacijama kao veliki, tj. najbolji predstavnici klasičnih likovnih disciplina, kao i da se prate novija dela umetnika čija ostvarenja već postoje u zbirkama Muzeja.
  3. Radi adekvatnijeg sagledavanja razvojnog toka pojedinih likovnih disciplina u umetničke zbirke mogu se uključiti i dela manje poznatih umetnika ukoliko ilustruju umetničkoj klimu svoga razdoblja.
  4. Prilikom izrade kopija fresaka, ikona ili kopija arhitektonske plastike, osim kriterijuma jedinstvenosti, reprezentativnosti i adekvatnog prestavljanja umetničkog i kulturnog razvoja, presudan element u izboru i razvoju zbirke kopija fresaka i plastike predstavalja i stepen ugroženosti, važnost freske kao istorijskog izvora.Posebno mesto ima i izrada kopija srednjovekovne umetnosti koja je van matične teritorije Muzeja, tj. van teritorije Republike Srbije.

Sastavni deo Akta o politici otkupa čine liste u kojima su preciznije i detaljnije navedeni arheološki lokaliteti, spomenici srednjovekovne kulture, umetnici i umetnička dela čijim istraživanjima, kopiranjem, nabavkom otkupom ili poklonom bi se prioritetno popunjavale zbirke Narodnog muzeja. Ove liste se revidiraju godišnje.

Pročitajte više