O zbirci
Arheološka zbirka poznog srednjeg veka obuhvata predmete koji predstavljaju materijalnu kulturu srpske države u doba njenog najvećeg uspona, od 12. veka do pada pod tursku vlast, sredinom 15. veka. Potiču sa arheološki istraživanih lokaliteta, tako da jedan broj predmeta prezentuje i slojeve koji pripadaju ranijim (12. veku), odnosno poznijim fazama života na njima (15-19. vek).
Najveći broj predmeta u inventaru i studijskom materijalu Zbirke čine nalazi otkriveni tokom dugogodišnjih sistematskih iskopavanja na Novom Brdu, jednom od najznačajnijih srpskih gradova, važnom rudarskom i ekonomskom centru Srbije i Balkana 14-15. stoleća. Preostali deo fonda potiče sa istraživanja najznačajnijih crkava i manastira srednjovekovne Srbije koji su u vezi sa životom i delatnošću Stefana Nemanje, rodonačelnika srpske vladarske kuće Nemanjića – Petrove crkve i Đurđevih Stupova kod Novog Pazara, Svetog Nikole i Svete Bogorodice u Kuršumliji, Studenice; manji broj predmeta otkriven je u prvim istraživanjima kompleksa crkve Svetog Stefana u selu Milentiji, manastira Svete Varvare i Sopoćana kod Novog Pazara, Pećke patrijaršije, kao i gradskog jezgra starog Bara i Beogradske tvrđave. Deo zbirke čine i nalazi sa novijih iskopavanja poznosrednjovekovnih grobalja sa mramorima u okolini Bajine Bašte, odnosno rekognosciranja ove i teritorije opštine Kuršumlija.
Raznoliki po funkciji, kao i prema materijalu od kojeg su izrađivani, pokretni nalazi sa Novog Brda deo su sačuvanog inventara grobova i mobilijara najveće gradske crkve (Katedrale) i tzv. Saške crkve u podgrađu (kamena dekorativna plastika, freske, opeka, keramičko posuđe i drugi premeti od keramike, posude od stakla i delovi prozorskog stakla, delovi profane i crkvene odeće od tekstila i kože, nakit i ukrasni delovi odeće i drugi metalni nalazi – oruđe, oružje, bogoslužbeni i predmeti lične pobožnosti i crkvenog mobilijara, predmeti u svakodnevnoj upotrebi itd.). Sličan repertoar predmeta, uz primerke nadgrobnih spomenika sa lokaliteta na teritoriji Kosova i Metohije i stare Raške, čini i ostatak Zbirke.
Kustos: dr Emina Zečević, muzejski savetnik
e.zecevic@narodnimuzej.rs
