Inventar Zbirke rimskog carskog novca, J. Šafarik

Janko Šafarik, (1814–1876), lekar, fizičar, istoričar, muzeolog, arheolog i numizmatičar, nalazio se na čelu Narodnog muzeja i biblioteke od  1861. do 1869. Šafarik je zapravo aktivno učestvovao i u samom osnivanju Narodnog muzeja  1844. godine. U izuzetno širokom naučnom opusu Šafarika, ističe se njegovo bavljenje muzeološkom delatnošću. Obezbedio je prvi samostalan prostor za Narodni muzej, inicirao prikupljanje starina, priredio prvu muzejsku postavku, postavio temelje zaštite spomenika kulture, a i organizovao prva arheološka iskopavanja. Jedna od stvari kojom je Šafarik zadužio Narodni muzej jeste izrada prvih muzejskih inventara. Šafarik je još kao kolekcionar vrlo brižljivo vodio evidenciju o sopstvenoj zbirci. Ona je otkupljena za Muzej 1846. godine, a popis njegove privatne kolekcije čuva se danas u arhivu Narodnog muzeja. Uočavamo da su principi kojima se Šafarik rukovodio prilikom popisivanja lične zbirke primenjeni i na prvi zvanični muzejski inventar,  „Spisak stvari Muzeumu Srbskom prinadležeći“ koji je, 2. aprila 1848. godine, pored Jovana Sterije Popovića i Stefana M. Grubarevića, potpisao i sam Janko Šafarik. Kada je već došao na mesto čuvara Muzeja, Šafarik počinje da vodi ulazni inventar „Stvari došavše u Narodni Muzej od 10. juna 1861. godine počinjući, kupovne ili poklonjene“, a sastavlja i „Spisak raznog roda starinski predmeta nalazeći se u Narodnom Muzeju pri Popečiteljstvu Prosvete“. Ulazna „knjiga“, radna verzija inventara (koncept) kao i glavni inventar čuvaju se danas u arhivu Narodnog muzeja. Spiskovi nisu datovani i potpisani, ali prepoznajemo Šafarikov rukopis.

Kao čuvar Narodnog muzeja, Šafarik se pre svega posvećuje svojoj najvećoj strasti numizmatici, i to je prva muzejska zbirka koja je sistematski sređena i koja je dobila svoj inventar. Danas imamo sačuvana 4 inventara: inventar zbirke rimskog carskog novca, čiji je naslov: „Spisak stari novaca rimski iz vremena Carstva rimskog od Oktavijana Avgusta (god. 31. pre Hr.) do Arkadija i Honorija (god. 423. posle Hr.) nalazeći se u Numizmatičnoj zbirki Narodnog muzeuma pri Popečiteljstvu Prosveštenija“; inventar zbirke grčkog novca: „Spisak stari novaca Staroelinski i Makedonski nalazeći se u Narodnom  muzeumu pri Popečiteljstvu Prosvete“; zatim inventar zbirke vizantijskog novca „Spisak stari novaca Rimsko – Vizantijski nalazeći se u Narodnom muzeumu pri Popečiteljstvu Prosvete“ i najzad inventar zbirke srpskog srednjovekovnog novca: „Spisak stari novaca srbski, nalazeći se u Narodnom Muzeumu pri Popečiteljstvu Prosvete“.

Ovom prilikom predstavljamo inventar zbirke rimskog carskog novca. Ona je, dakle, u tom trenutku brojala 2122 primeraka. Iako su opisi novca, shodno tadašnjoj praksi, vrlo sumarni sa malim brojem podataka i stoga ih naravno nije moguće prepoznati u današnjoj zbirci, dokument je vrlo vredan jer svedoči o muzeološkoj praksi u drugoj polovini 19. veka u Srbiji.

Inventar Zbirke rimskog carskog novca, J. Šafarik

Dragana Eremić