Glamija kod Korbova

Ovoga leta navršava se šezdeset godina od početka sistematskih arheoloških istraživanja nekropole srednjeg bronzanog doba Glamija kod Korbova.

Korbovo se nalazi na desnoj obali Dunava, kod Kladova, u severoistočnom delu Srbije. U neposrednoj blizini ovog mesta, na lokalitetu Glamija, početkom XX veka konstatovano je praistorijsko nalazište koje pripada široko rasprostranjenoj podunavskoj, bronzanodobnoj grupi Dubovac – Žuto Brdo – Gârla Mare (1600/1500–1400 godine pre n.e).

Prve podatke o značaju ovog lokaliteta pružio je ondašnji čuvar (upravnik) Narodnog muzeja u Beogradu, dr Miloje M. Vasić daleke 1910. godine. Praistorijsko naselje i deo nekropole nikada nisu istraživani jer su uništeni erozijom Dunava dok je neoštećeni deo nekropole, tokom 1957. i 1958. godine sistematski istražen, u ukupnoj površini od 740 m². Arheološka istraživanja sprovedena su pod palicom kustosa Narodnog muzeja u Beogradu, dr Duška Krstića. Tokom dvogodišnjih iskopavanja otkriveno je 48 grobova sa urnama, koji su dali veoma značajne podatke za proučavanje materijalne kulture i duhovnog života zajednice kojoj je nekropola pripadala. Na korbovskoj nekropoli sahranjivani su isključivo ostaci pokojnika kremiranih izvan nekropole. Pokojnici su kremirani u odeći i sa nakitom, a na lomaču su stavljani i darovi, keramički predmeti i hrana, koji su spaljivani zajedno sa njim ili njom. Na to ukazuju tragovi istopljene bronze na fragmentima sačuvanih kostiju, kalcinisani koštani ukrasni predmeti, fragmenti posuđa nađeni u urnama na kojima su vidljive posledice naknadnog gorenja, kao i kalcinisane kosti životinja koje su u nekim slučajevima zajedno sa ostacima kremiranih pokojnika sakupljane i stavljane u urnu. Sudeći prema stratigrafskom položaju urni, sa dosta verovatnoće se može pretpostaviti da su grobovi bili obeležavani odnosno vidljivi.

Za sahranjivanje ostataka kremiranog pokojnika kao urne su najčešće korišćeni veliki bikonični sudovi sa cilindričnim vratom i dve ili četiri drške na trbuhu, dok su kao poklopac korišćene široke zdele. Grobovi otkriveni na lokalitetu Glamija sadržavali su jednu, dve ili tri urne. Najbrojniji grobovi bili su sa jednom urnom, ali se mora naglasiti da je, pod sadašnjim uslovima poznavanja nekropola ovog tipa, grobove sa više urni odvažno smatrati porodičnim grobnicama u kojima je vršeno sahranjivanje u različitim vremenskim intervalima, pošto bi u takvom slučaju, morali da postoje tragovi naknadnog ukopavanja. Možda pojava takvih grobova može da se dovede u vezu sa istovremenom smrću članova porodice usled bolesti ili nesrećnog slučaja ili je možda u pitanju bilo ritualno žrtvovanje člana porodice bliskog pokojniku?

Glamija-kod-Korbova

Pojedini grobovi otkriveni na korbovskoj nekropoli svojim sadržajem izazivaju posebnu pažnju arheologa koji u njima čitaju društveno-religijske obrasce. Jedan od njih je i grob 24. Tri urne su svojim položajem zahvatale trouglastu površinu, dve urne, postavljene jedna pokraj druge, ležale su u severnom delu groba dok je treća, nešto izdvojena, bila u južnom delu. Urne su sadržavale kalcinisane kosti odraslih osoba. U urni iz južnog dela groba bila je sahranjena muška osoba. Za ostale pokojnike se na osnovu sačuvanog osteološkog materijala nije mogao utvrditi pol. U ovom grobu pažnju privlače dve pojave. U jednom od sudova koji su ležali kao grobni prilog između dve urne u severnom delu groba, nalazile su se kalcinisane kosti mlađe osobe. Prema mišljenju istraživača korbovske nekropole, dr Duška Krstića, ovde se može pretpostaviti da je u pitanju sahranjivanje osobe lišene društvenog položaja i prava, čija je podređenost pokojnicima naglašena ovakvim položajem u grobu. Druga pojava koja privlači pažnju je grobni prilog koji je ležao u visini otvora urne u južnom delu groba (možda ostatak obreda koji je održan nakon nekog vremena posle sahrane?). Njega čine fragmentovana zdela, pored koje se nalazila životinjska kost, zatim pet posuda u kojima su bile kosti pernatih životinja i dva odlomljena recipijenta različitih dvojnih sudova u kojima su se nalazile stilizovana antropomorfna, polno neodređena zvonasta figurina i zvečka u obliku ptice. Arheolozi stoga pretpostavljaju da je spomenuti grob pripadao uglednom članu bronzanodobne zajednice pošto treba dodati činjenicu da je ovo najbogatiji grob nekropole u Korbovu.

Prema inventaru grobova možemo zapaziti da je proces raslojavanja zajednice započet. Međutim, kako u nekropoli ne postoje zone razdvojenog sahranjivanja bogatih i siromašnih, reklo bi se da ovaj proces još uvek nije dostigao razvijenu formu koja bi se manifestovala formiranjem stroge društvene (patrijahalne?) hijerarhije.

Jovan D. Mitrović